ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hydnocarpus anthelminthicus Pierre
ชื่อวงศ์ : FLACOURTIACEAE
ชื่ออื่น : กระเบาน้ำ กระเบาเบ้าแข็ง กระเบาใหญ่ กาหลง เบา
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : กระเบา เป็นไม้ยืนต้น สูง 10-20 เมตร ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปใบหอกแกมรูปไข่ หรือรูปขอบขนาน ปลายสอบเรียว โคนสอบหรือมน เบี้ยวเล็กน้อย กว้าง 3-6 ซม. ยาว 10-12 ซม. ดอกเดี่ยวหรือช่อสั้นๆ ออกที่ซอกใบ แยกเพศอยู่คนละต้น ต้นตัวเมียเรียกว่า กระเบา ต้นตัวผู้เรียกว่าแก้วกาหลง กลีบดอกสีม่วงแดงจางๆ ผลเป็นผลสด รูปกลม เปลือกหนา มีขนกำมะหยี่สีน้ำตาล มีเมล็ดจำนวนมาก
ส่วนที่ใช้ : ผลแก่สุก เมล็ด น้ำมันในเมล็ด (Chaumoogra Oil)
สรรพคุณ :
• ผลแก่สุก : ใช้รับประทานเนื้อในเป็นอาหารคล้ายเผือกต้ม
• เมล็ด : ใช้เมล็ดแก่เต็มที่ 10 เมล็ด แกะเอาเปลือกออก ตำให้ละเอียด เติมน้ำมันมะพร้าว หรือน้ำมันพืชพอเข้าเนื้อ ใช้ทาโรคผิวหนังได้แทบทุกชนิด
• น้ำมันในเมล็ด
: ใช้น้ำมันที่บีบจากเมล็ด รักษาโรคเรื้อน และโรคผิวหนังอื่นๆ มีรายงานวิจัยว่าน้ำมันที่บีบจากเมล็ดโดยไม่ใช้ความร้อน มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อโรคเรื้อนและวัณโรค
เม็ดกระเบา เป็นหนึ่งในสมุนไพรที่ใช้ในการผลิตยาประดงพระสังข์ทรงช้าง